Cyfryzacja zmieniła niemal każdą dziedzinę naszego życia, a szkolnictwo wyższe nie jest tu wyjątkiem. Jeszcze kilkanaście lat temu większość studentów spędzała długie godziny w bibliotekach i salach wykładowych, dziś zaś coraz częściej korzystają z platform e-learningowych, cyfrowych baz danych czy zdalnych zajęć prowadzonych w trybie online. Pandemia COVID-19 dodatkowo przyspieszyła te procesy, udowadniając, że edukacja zdalna może stać się standardem. Jednak cyfryzacja to nie tylko szanse, ale również poważne zagrożenia – zwłaszcza jeśli rozwój technologii będzie traktowany jako substytut jakości.

Cyfryzacja jako naturalna ewolucja edukacji

Nowe technologie umożliwiają uczelniom docieranie do większej liczby studentów, ułatwiają dostęp do wiedzy i otwierają możliwości, o których jeszcze niedawno trudno było marzyć. Zajęcia online pozwalają studiować osobom z mniejszych miejscowości, studentom zagranicznym czy tym, którzy chcą łączyć naukę z pracą zawodową.

Cyfrowe narzędzia wspierają także proces dydaktyczny:

• platformy do nauki języków i programowania,
• symulatory i laboratoria wirtualne,
• biblioteki online z dostępem do najnowszych publikacji naukowych,
• narzędzia do wspólnej pracy projektowej w chmurze.

Dzięki nim studenci mogą zdobywać wiedzę szybciej, bardziej elastycznie i w dowolnym miejscu na świecie.

Szanse, jakie daje cyfryzacja

Cyfrowe rozwiązania w szkolnictwie wyższym oznaczają przede wszystkim:

• większą dostępność – studia stają się możliwe dla osób, które wcześniej nie mogły sobie na nie pozwolić ze względów lokalizacyjnych czy finansowych,
• indywidualizację nauki – każdy student może korzystać z materiałów we własnym tempie,
• wzrost innowacyjności – dzięki technologiom uczelnie mogą wdrażać nowe formy zajęć, np. projekty online realizowane we współpracy z firmami,
• międzynarodową wymianę wiedzy – cyfryzacja znosi bariery geograficzne i pozwala współpracować z wykładowcami i studentami z całego świata.

Zagrożenia związane z cyfryzacją

Choć cyfryzacja niesie wiele korzyści, ma również swoje ciemne strony. Najczęściej wskazuje się:

• ryzyko obniżenia jakości kształcenia – jeśli uczelnie ograniczą się do nagrywania wykładów i rezygnacji z interakcji, studenci stracą na jakości nauki,
• brak praktycznych doświadczeń – niektórych kompetencji, zwłaszcza w naukach ścisłych i technicznych, nie da się zdobyć bez pracy w laboratorium,
• poczucie izolacji studentów – nauka online często pozbawia ich kontaktu z rówieśnikami i wykładowcami, co może wpływać na rozwój społeczny,
• łatwiejsze ryzyko plagiatu i ściągania – w cyfrowym świecie trudniej kontrolować samodzielność studentów.

Innowacje czy kontrowersje?

Polskie uczelnie próbują odnaleźć się w tej cyfrowej rewolucji, proponując coraz to nowe rozwiązania. Czasami jednak granica między innowacyjnością a przesadą jest cienka. W ostatnich latach pojawiło się kilka niecodziennych inicjatyw, które wzbudziły szeroką dyskusję o tym, jak daleko można się posunąć w cyfryzacji edukacji. Jeden z przykładów, który obiegł media i wywołał spore emocje, znajdziesz tutaj: https://serwisy.gazetaprawna.pl/aplikacje/artykuly/9890745,to-sie-w-glowie-nie-miesci-nowa-propozycja-wyzszej-szkoly-ksztalce.html

Takie sytuacje pokazują, że nie każda „innowacja” jest realnym wsparciem dla studentów – niektóre mają charakter czysto marketingowy i mogą bardziej zaszkodzić niż pomóc w budowaniu prestiżu szkolnictwa.

Rola uczelni i wykładowców

Aby cyfryzacja była szansą, a nie zagrożeniem, uczelnie muszą mądrze korzystać z technologii. Kluczowe jest zachowanie równowagi między zajęciami online a praktyką w laboratoriach, warsztatami czy projektami grupowymi. Równie istotne jest przygotowanie wykładowców do prowadzenia zajęć w nowej formule – nie każdy profesor odnajduje się w roli „cyfrowego nauczyciela”.

Przyszłość edukacji cyfrowej

W kolejnych latach cyfryzacja będzie się pogłębiać, a studia online staną się czymś zupełnie normalnym. Jednocześnie rosnąć będzie potrzeba dbałości o jakość, interakcję i praktyczny wymiar nauki. Najlepsze uczelnie będą te, które znajdą złoty środek – łącząc zalety nowoczesnych technologii z tradycyjnymi wartościami akademickimi.

Edukacja wyższa w dobie cyfryzacji to ogromna szansa na rozwój, ale również realne ryzyko obniżenia poziomu kształcenia. Wszystko zależy od tego, w jaki sposób uczelnie wykorzystają nowe możliwości – czy potraktują je jako narzędzie wspierające, czy jako tanią alternatywę dla jakościowych zajęć. Przyszłość szkolnictwa wyższego to balansowanie między nowoczesnością a tradycją, a największym wyzwaniem będzie utrzymanie wysokiego poziomu kształcenia w świecie, który coraz bardziej przenosi się do rzeczywistości cyfrowej.

Artykuł partnera.